Diesel chuẩn khí thải mức 5 – bài toán ‘con gà, quả trứng’ tại Việt Nam

Tại tọa đàm về “Nhiên liệu đạt chuẩn cho xe thế hệ mới” hôm 17/7, đại diện các hãng xe và người dùng lo ngại bối cảnh nhiều người sử dụng xe đạt tiêu chuẩn khí thải mức 5 (tương đương Euro 5) đang khó tìm dầu 0,001S-V bởi số trạm xăng, dầu bán nhiên liệu này không phổ biến.

Ông Nguyễn Xuân Hùng, Phó Tổng giám đốc Tập đoàn xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) cho biết “không thiếu nhiên liệu mức 5 nhưng chưa thể cung cấp đại trà”. Việt Nam yêu cầu triển khai sử dụng nhiên liệu mức 5 từ 1/1/2022 nhưng theo ông Hùng, Petrolimex đã bán từ 2018, với số lượng điểm bán còn nhiều hơn hiện nay. Nhưng khi ấy lại chưa có yêu cầu cho các dòng xe bán ra phải đáp ứng được chuẩn mức 5, vì vậy nhu cầu người dân không cao.

“Khi đó, cơ quan quản lý còn đặt các câu hỏi tại sao bán nhiên liệu này, có bắt ép người tiêu dùng phải sử dụng mặt hàng với giá cao hơn hay không. Vì vậy, Petrolimex đã chủ động giảm số cây xăng, giảm sản lượng bán”, ông Hùng nói.

Đặc thù ở Việt Nam khác những nước phát triển sử dụng diesel là Việt Nam có nhiều mức nhiên liệu được chấp nhận, theo ông Hùng. Vì vậy, người tiêu dùng có thể đổ đủ loại phẩm cấp, giá thành, nhà cung ứng cũng vì thế giữ lại cơ sở vật chất cho những loại diesel cũ. Nếu muốn bán diesel “sạch”, cần phải thêm chi phí đầu tư bể, kiểm tra chất lượng buồng… nhưng mỗi ngày bán ít 100-200 lít sẽ không đủ bù chi phí.

Từ phía cơ quan quản lý, bà Nguyễn Thúy Hiền, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nước, Bộ Công thương cũng nói rằng khó khăn lớn nhất để tăng các điểm bán nhiên liệu Euro 5 là nhu cầu tiêu thụ quá thấp, các doanh nghiệp kinh doanh xăng, dầu ít mặn mà. Khi triển khai nhiên liệu mức 5, các doanh nghiệp vẫn tiến hành bán nhiên liệu mức 3 (phổ biến nhất).

Lý do mà người đại diện Bộ Công thương và Petrolimex – tập đoàn chiếm 50% thị phần xăng, dầu nội địa – đưa ra thể hiện cho thế “con gà, quả trứng” của thị trường nhiên liệu “sạch” tại Việt Nam. Trong khi nhà cung cấp nói nhu cầu chưa cao nên chưa thể bán rộng rãi, thì những người sử dụng các dòng xe diesel hiện nay lại khá nhọc nhằn để tìm một điểm bán loại nhiên liệu này. Trong khi đó, nhiều người chủ động tránh xe diesel vì không thuận lợi trong việc tìm nơi bán. Những người đang sử dụng xe đạt chuẩn mức 5 thì gặp rất nhiều vấn đề kỹ thuật vì nhiên liệu không đáp ứng.

Ông Đào Công Quyết, Trưởng Tiểu ban Truyền thông Hiệp hội Các nhà sản xuất ôtô Việt Nam (VAMA) cho biết, sau khoảng hơn 2 năm chuyển đổi công nghệ sản phẩm để thực hiện lộ trình khí thải mức 5, các thành viên VAMA đã tiếp nhận hàng nghìn khiếu nại của khách hàng liên quan đến vấn đề chất lượng nhiên liệu không tương xứng với công nghệ xe.

Cụ thể, khách hàng phàn nàn về việc xuất hiện các đèn báo lỗi trên táp-lô, động cơ bị rung giật do kim phun, van tuần hoàn khí xả tắc nghẽn, thậm chí động cơ có thể dừng đột ngột, gây mất an toàn giao thông. Chỉ số về tuổi thọ của dầu máy bị giảm, hệ thống bộ lọc bị muội than.

Nguyên nhân chính là do khách hàng không sử dụng đúng nhiên liệu được khuyến cáo, do thiếu các trạm nhiên liệu mức 5.

Hiện chỉ có Petrolimex bán diesel 0,001S-V. Đến ngày 30/6, số trạm Petrolimex bán nhiên liệu này là 1.220 (chiếm 45% số trạm trên toàn quốc của Petrolimex), nếu tính cả số trạm thương hiệu nhượng quyền thì tỷ lệ này đạt 28%. Trong khi đó, nếu tính cả 17.000 trạm xăng, dầu cả nước, thì tỷ lệ chỉ khoảng 7%.

Ông Hùng cho biết khi nhu cầu của khách hàng lớn hơn, Petrolimex sẽ tăng nguồn cung và đang đàm phán để bổ sung nguồn cung trong nước, song song với nhập khẩu. Hiện tại, 70% nhiên liệu đạt chuẩn mức 5 được nhập khẩu, còn nguồn cung trong nước vẫn chưa ổn định.

“Giá nhiên liệu mức 5 cũng sẽ cao hơn nhiên liệu mức 2, mức chênh lệch không cố định mà sẽ thay đổi theo thị trường thế giới”, ông Hùng nói thêm.

Từ tháng 4 năm nay, Petrolimex đã thí điểm sản xuất diesel 0,001S-V tại nhà máy lọc dầu Nghi Sơn, nhưng chưa có gì chắc chắn về sản lượng.

Cho tới khi có thêm những cây xăng, dầu bán nhiên liệu đạt chuẩn khí thải mới, các hãng khuyến cáo người dùng cần chủ động tìm kiếm danh sách các điểm bán đạt chuẩn, lên lộ trình phù hợp để có thể nạp đúng loại nhiên liệu. Những sai sót về nhiên liệu có thể dẫn tới những hậu quả nặng nề về phương tiện, ảnh hưởng an toàn và tốn nhiều chi phí để sửa chữa.

Đoàn Loan